Wanneer ongehuwd samenwonende partners uit elkaar gaan, rijst vaak de vraag of er recht is op financiële compensatie voor investeringen die tijdens de relatie zijn gedaan. In tegenstelling tot gehuwde stellen en geregistreerde partners, biedt de wet voor ongehuwde samenwoners geen specifieke regelingen. Toch kunnen er onder bepaalde omstandigheden vergoedingsrechten ontstaan.
Wat zijn vergoedingsrechten?
Een vergoedingsrecht houdt in dat een partner recht heeft op financiële compensatie voor investeringen die hij of zij heeft gedaan in het gemeenschappelijke vermogen of in het privévermogen van de andere partner tijdens de relatie. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer één partner bijdraagt aan de aankoop, verbouwing of aflossing van de hypotheek van een gezamenlijke woning, of investeert in een woning die op naam van de andere partner staat.
Grondslagen voor vergoedingsrechten bij ongehuwd samenwonenden
De Hoge Raad heeft in mei 2019 bepaald dat vergoedingsrechten voor ongehuwde samenwoners gebaseerd kunnen worden op het algemene vermogensrecht. De volgende grondslagen kunnen hierbij een rol spelen:
-
Afspraken tussen partners: Als er schriftelijke, mondelinge of stilzwijgende afspraken zijn gemaakt over financiële bijdragen, kunnen deze dienen als basis voor een vergoedingsrecht. Een samenlevingsovereenkomst kan hierbij duidelijkheid bieden.
-
Onverschuldigde betaling: Als een partner een betaling heeft gedaan zonder dat daar een rechtsgrond voor was, kan deze betaling onder omstandigheden worden teruggevorderd op grond van onverschuldigde betaling.
-
Ongerechtvaardigde verrijking: Als een partner is verrijkt ten koste van de ander zonder geldige reden, kan de benadeelde partner een vergoeding eisen op basis van ongerechtvaardigde verrijking.
-
Redelijkheid en billijkheid: Afhankelijk van de specifieke omstandigheden kan de rechter oordelen dat op basis van redelijkheid en billijkheid een vergoedingsrecht bestaat.
Belang van schriftelijke afspraken
Het is voor ongehuwd samenwonenden sterk aan te raden om schriftelijke afspraken te maken over financiële bijdragen en investeringen, bijvoorbeeld in een samenlevingsovereenkomst. Dit voorkomt onduidelijkheden en juridische geschillen bij het beëindigen van de relatie. Zonder dergelijke afspraken is het lastiger om een vergoedingsrecht aan te tonen en zal de rechter aan de hand van het algemene vermogensrecht moeten beoordelen of er sprake is van een vergoedingsrecht.
Verjaring van vergoedingsrechten
Let op dat vergoedingsvorderingen tussen samenwoners in beginsel vijf jaar na het ontstaan van de vordering verjaren. Dit betekent dat het recht op compensatie kan vervallen als er niet tijdig actie wordt ondernomen.
Conclusie
Hoewel ongehuwd samenwonenden geen specifieke wettelijke bescherming genieten zoals gehuwde stellen, kunnen er onder bepaalde omstandigheden vergoedingsrechten ontstaan. Het is essentieel om duidelijke afspraken te maken en deze schriftelijk vast te leggen om financiële geschillen bij het beëindigen van de relatie te voorkomen. Bij twijfel of vragen is het raadzaam juridisch advies in te winnen.
